Mimikri için kısaca bir canlının başka bir canlıyı taklit ederek avından veya avcısından gizlenme yöntemi diyebiliriz. Doğada gördüğümüz mimikri örnekleri birçoğu canlının görünümünün taklit edildiği önekler olsa da yapılan araştırmalarla koku, ses, davranış ve canlının biyokimyasının taklit edildiği örnekler de vardır[1].
Mimikrideki amaç taklit eden ve taklit edilen canlılar dışındaki diğer üçüncü canlıyı kandırmak diyebiliriz. Bu üçüncü canlı taklit eden canlının avcısı veya avı olabileceği gibi taklit eden canlının dişi veya erkek bireyi de olabilir[1]. Örneklerin birçoğunda mimikri yeteneği mimikre eden canlıyı yırtıcılara karşı daha az hedef olmasını sağlamaya yöneliktir. Yırtıcının avlamadığı (zehirli gibi) canlıyı taklit ederek avlanılmamayı sağlar[2].
Canlılar arasında birçok mimikri yöntemi bulunmaktadır. Akademik kayda geçişi 19.yüzyılda ilk olarak kelebeklerle olan mimikri yeteneği daha sonra diğer birçok canlı türünde kayda geçmiş ve daha spesifik olan mimikri örnekleri de bulunmuştur.
Batesian Mimikri
Batesian mimikrisinde mimik, sinyalleri alan canlıya aldatıcı sinyaller gönderir. Yani zararsız bir canlı, avcısına onun zehirli olduğu izlemini göndererek kandırır[3]. 1862 yılında Henry W. Bates tarafından Amazon Ormanlarındaki kelebekler üzerine çalışırken ortaya konuldu ve sonrasında onun ismiyle anılmaya başlandı. Çalışması sırasında Bates, kuşların tüketmekten kaçındığı ve belirgin renklere sahip olan Heliconiidae familyasının bireyleri ile yırtıcıların avladığı Pieridae familyasının bireylerini inceledi. Çalışmalarının sonucunda göze çarpan renklere sahip olan ve yenilemeyen kelebeklerin, avcıların onları yememesi gerektiğini öğrendikten sonra, yine bu renklerin avcılar üzerinde bir uyarı sinyali oluşturduğunu gözlemledi. Zararsız kelebeklerin ise bu göze çarpan renk ve desenleri taklit ederek yine avcılara bir uyarı sinyali göndererek avlanmaktan kaçındıklarını fark etti[1].
Batesian Mimikrisi’nde mimik, avcıların onları modellerinden ayıramamaları için modellerine çok benzer olmalıdırlar. Eğer mimik, yaşanılan çevredeki model canlıya göre birey sayısınca daha baskın hale gelirse her iki canlı içinde durum tehlikeli bir hal alır. Avcının yenilemez modeli yememesi gerektiğini öğrenmesi gerekir. Bunu öğrenmesi içinde avcı popülasyonunun o canlıyı tükettiğinde oluşan olumsuz durumları tekrar tekrar deneyimlemesi gerekir. Ortamda bulunan mimiklerin tüketilmesi onlara bir olumsuzluk yaşatmayacağından bu öğrenme sürecini yavaşlatır belki de gerçekleşmesini engeller. Bu durum gerçekleşirse hem mimik hemde model avcıların hedefi olur[2]. Bu tür mimikriler daha çok kelebekler üzerinde çalışılsa da arı ve karıncalar gibi böceklerde de görülür, hatta bazı böceklerde görünümü taklit etmenin yanında sesin taklit edildiği görülebilir. Örnek olarak çiçek sinekleri (hoverflies) sarı ceketli yaban arıları (yellowjacket wasp) taklit ederler. Görünümlerinin taklidinin yanı sıra kanat çırpma hızlarını da taklit ederler[2].
Müllerian Mimikri
1878 yılında Fritz Müller tarafından yayınlanan mimikri türünde her iki canlı da avcıların hedefi olmamak için zehirli olma gibi özellikler taşımalarına rağmen yine de ortak bir fenotipte buluşurlar. Aynı dış görünüşe sahip olmaları her iki canlının işine yaradığı gibi avcı içinde olumludur. Avcının sadece tek bir dış görünüşü öğrenmesi gerektiğinden öğrenme sürecinin daha hızlı gerçekleşmesi sağlanır. Kelebekler haricinde kedi balıkları, kuşlar ve karıncalarda da görebiliriz[2,3]. Müllerian Mimikrisi’ne örnek olarak Heliconius sp. kelebeklerinin zehirli türlerinde birbirlerine benzer bir renklendirme ile aynı uyarı sinyalini göndermelerini verebiliriz.
Agresif Mimikri
Agresif Mimikri’de mimik, avının ilgisini çeken bir sinyal göndererek avını kandırarak avlanır. Diğer mimikri türlerine baktığımızda en belirgin fark uyarıcı bir sinyal yerine aldatıcı bir sinyalin bulunmasıdır. Örnek olarak bolas örümceklerini verebiliriz. Bolas örümcekleri dişi güvenin erkek güveleri çekmek için kullandığı feromonları taklit ederek erkek güveleri kendisine çekerek avlar[3].
Diğer Mimikri Formları
İnter-Sexsüel Mimikri
Bu tür mimikri, kendi türünden olan karşı cinsi taklit etmesidir. Örnek olarak suda yaşayan Paracerceis sculpta türünü verebiliriz. Alfa erkek dişilerini çevreye ve diğer erkeklere karşı korur. Ancak alfa erkekten daha küçük boyutta olan beta erkekler dişi bireyi taklit ederek alfanın haremine girerek dişilerle alfadan habersiz çiftleşebilmektedirler[4,5].
Otomimikri
Otomimikri, canlının vücudunun bir parçası, başka bir parçasını taklit ettiği formudur. Genel olarak avcıyı şaşırtmaya yöneliktir. Bal arıları, yaban arıları ve kelebeklerde görebiliriz[4,5].
Hairstreak kelebeklerinin kanatlarının bir kısmı kafa bölgesini taklit ederek ‘’yalancı kafa’’ oluşturarak avcılarını şaşırtır.
Wasmanian Mimikri
Genel olarak Wasmanian mimikrisinde mimik, karınca, arı gibi yuvası veya koloni kurarak yaşayan böcekleri taklit eder[4,5]. E. Wasmann tarafından tarif edilen mimikri formuna staphylinid böceklerinin bazı türlerinin karınca kolonilerine karınca taklidi yaparak girmesini verebiliriz.
Bir başka örnek olarak bir yaprağı taklit eden Phylliidae veya yaprak böcekleri hakkında sitemizdeki yazıya göz atabilirsiniz.
Kaynakça
- Wickler Wolfgang J.H (1998) ”Mimicry”,Britannica (21.07.2020 tarihinde erişilmiştir.)
- McAuslane H.J. (2008) Mimicry. In: Capinera J.L. (eds) Encyclopedia of Entomology. Springer, Dordrecht
- Jamie G. A. (2017). Signals, cues and the nature of mimicry. Proceedings. Biological sciences, 284(1849), 20162080.
- ”Wasmanian Mimicry” World Heritage Encyclopedia
- Mondal,S.,”Wasmannian Mimicry – Killing with a confusion cloud”,SAEVUS (21.07.2020 tarihinde erişilmiştir.)
Yazı Sahibi
